Kaum Kadazan Dusun merupakan kumpulan etnik bumiputera terbesar di Sabah, Malaysia, yang berasal dari Indo-China. Mereka membentuk kira-kira 30 peratus daripada populasi negeri Sabah, menjadikan mereka salah satu komuniti etnik yang paling berpengaruh di Borneo.
Kaum ini terdiri daripada dua kumpulan utama – Kadazan dan Dusun – yang digabungkan kerana berkongsi bahasa, budaya, dan adat resam yang serupa. Perbezaan utama antara kedua-dua kumpulan ini terletak pada lokasi penempatan mereka:
- Kadazan: Biasanya menetap di kawasan lembah dan dataran rendah, terlibat dalam penanaman padi sawah secara tradisional.
- Dusun: Tinggal di kawasan pergunungan dan pedalaman, mengusahakan padi bukit dan aktiviti pertanian lain.
Suku Kaum dalam Kadazan Dusun
Kaum Kadazan Dusun mempunyai lebih daripada 27 suku kaum dengan dialek dan adat resam yang berbeza-beza, termasuk:
- Dusun Liwan
- Dusun Tindal
- Dusun Pahu
- Dusun Lotud
- Bagahak
- Dusun Labuk
- Dusun Kimaragang
- Tagahas
- Tangara
- Rungus
- Orang Sungai
- Kuijau
- Tambanuo
Setiap suku kaum ini mempunyai budaya, pakaian tradisional, makanan, dan cara hidup yang berbeza, menjadikan masyarakat Kadazan Dusun sangat kaya dengan kepelbagaian budaya.
Tarian Sumazau – Simbol Kesyukuran dan Tradisi
Tarian Sumazau merupakan sejenis tarian tradisional yang sangat terkenal di kalangan suku kaum Kadazan Dusun. Ia bukan sahaja simbol kebudayaan tetapi juga mempunyai nilai ritual dan spiritual yang mendalam.
Fungsi Tarian Sumazau:
- Mengucap kesyukuran selepas musim menuai.
- Menolak bala dan semangat jahat.
- Mengubati penyakit dan menyemah semangat.
Cara Menari:
- Ditarikan secara berpasangan (lelaki dan wanita) berhadapan.
- Langkah kecil dengan tumit kaki diangkat dan diturunkan mengikut irama gong tradisional.
- Tangan dikepakkan keluar, bergerak naik dan turun seperti burung terbang.
Tarian ini sering ditarikan semasa Pesta Kaamatan (Pesta Menuai) serta majlis perkahwinan dan perayaan khas untuk meraikan tuaian yang baik.
Pesta Kaamatan – Perayaan Menuai yang Meriah
Pesta Kaamatan adalah perayaan utama bagi kaum Kadazan Dusun, disambut setiap tahun pada akhir bulan Mei untuk meraikan hasil tuaian yang baik. Ia dianggap sebagai masa untuk bersyukur kepada Kinoingan (Tuhan Padi) atas hasil bumi yang melimpah ruah.
Elemen Penting Pesta Kaamatan:
- Upacara Magavau untuk menyucikan roh padi.
- Pertandingan Ratu Cantik Unduk Ngadau sebagai simbol kecantikan dan keberanian Huminodun, seorang gadis lagenda dalam mitologi Kadazan Dusun.
- Tarian tradisional seperti Sumazau dan persembahan muzik tradisional.
- Pesta makan, minum, dan berkumpul bersama keluarga dan masyarakat.
Kesimpulan – Warisan Budaya yang Hidup
Kaum Kadazan Dusun bukan sekadar satu etnik, tetapi simbol kekayaan budaya Sabah. Dengan pelbagai suku kaum, bahasa, tarian, dan perayaan, mereka memainkan peranan penting dalam membentuk identiti Sabah sebagai negeri yang kaya dengan kepelbagaian budaya dan tradisi.
